Maarif tarihimize şöyle bir göz atarsak, bu alanda
yetişmiş bir çok değerli ismin
bulunduğunu görürüz. Bunlardan birisi de Abdülhamit ve meşrutiyet dönemi maarif
adamı Emrullah Efendi?dir. Emrullah Efendi?nin maarifte yukarıdan aşağıya
yapılanmayı savunan görüşünü ifade etmek için yaptığı bir ?Tuba Ağacı? benzetmesi vardır. Tuba
ağacı, cennette olduğuna inanılan ve
kökü üstte olan bir ağaçtır.
Ziya Gökalp?in bu benzetmeyi Türk Yurdu dergisinde yayınlaması ile maarifte yukarıdan
aşağıya yapılanmayı ifade eden nazariyenin(teori) adı olarak bilinir
olmuştur.
Emrullah Efendi, meşrutiyet dönemi aydın ve
bürokratlarındandır. Uygulama alanına hakmiyeti kadar, maarif alanında teorileri olan bir isimdir. Kendisi maarif
alanında yukarıdan aşağıya bir yapılanmaya taraftardır. Yani cemiyette önce üst
düzeyi yöneticileri yetiştirecek sistemi kuralım. Onlarda dönsünler ve cemiyeti
yetiştirsinler görüşündedir Emrullah Efendi. Bir dost meclisinde şaka yollu
söylediği, ??okullar olmasa şu maarifi idare etmek ne kolay olurdu?? sözü daha
sonra ciddiye alınıp dilden dile söylenen
sözün sahibi meşhur şahsiyet. O
dönemde bir başka meşhur maarif adamı Satı Efendi, ??Beşiği sallayan el,
geleceği sallar?? diyerek maarif alanında karşı görüşü savunuyordu. Yani insan
yetiştirmeye aşağıdan yukarıya doğru bir yapılanma görüşünün sahibi idi Satı
Efendi.
Okullaşma ve okuma yazma oranının en yüksek seviyelere
ulaştığı günümüzde, maarifin işlevsellliği ve fonksiyonelliği devlet ve toplum
hayatında daha da belirleyici hale gelmiştir. O nedenle Bambu Ağacından mülhem
uzun vadeli maarif hedeflerine yönelmek gerektiği görüşünü ortaya koymuş idik
kitabımızda. Maarif/eğitim asır/asırlar sonrasını gözeten uzun vadeli planlar
gerektirir. Nesli yetiştirmek uzun vadeli çaba ve programlar icap ettirir. Buna
uyan en iyi tanımlama da Bambu Ağacı?dır. Tohumu ekildikten beş yıl sonra çıkan
bir tropikal iklim ağacıdır. Beş yıllık bakımdan sonra topraktan çıkan ve bir
kaç haftada metrelerce büyüyen bir ağaç.
Akıllı robotların gittikçe hayata yerleştiği, robotların
daha çok gündelik hayata hakim olmaya başladığı bir çağı yaşamaktayız. Şoförsüz
araçların, kumanda ile yönetilen uçakların kullanılmaya başlanıldığı bir
teknoloji çağı hayatımızı kaplamaya başladı.
Bundan sonra dijital çağın gelişim evrelerin kestirmek,
öngörmek ve hedeflerine doğru planlamalar yapmak gerekmektedir.
Şu an neslimize de bu bambu ağacı hikâyesi çerçevesinden,
uzun vadeli yatırım yapma zamanı. 21. Asrın bilimini üretecek, bilgi teorileri
ve değerlerini üretecek nesli planlamanın arifesinde bulnuyoruz. Kimliğimizi,
kültürümüzü geliştirerek geleceğe taşıyacak neslin yatırımını yapma
zamanı.
Sağlıcakla kalınız efendim.
