Aslı Farsça cimrî kelimesinden dilimize girmiş olup “pintilik, hasislik” manasında kullanılmaktadır.
Peygamber Efendimiz, insanlar hakkında düşünülebilen en kötü ve alçaltıcı iki huyun cimrilik ve korkaklık olduğunu bildirmiştir.
Cimrilik, açgözlülük, haset, hırs gibi kavramlarla ilişkilidir. Cimri, para harcamaya isteksiz olan, hatta bazen para veya diğer malları istiflemek uğruna rahatından, temel konforlardan ve bazı ihtiyaçlardan bile vazgeçen kimsedir.
Cimriler ellerinde olan parayı ve malı tuttukları için, maddi durumları da çoğunlukla iyidir. Onlar için parayı ihtiyaçlarına harcamak, muhtaçlara yardımda bulunmak çok zor bir olaydır.
Cimri insandaki mal hırsı kendisini gittikçe sıkan bir zırh gibi rahatsız eder. Cimriliğin başlıca sebebi aşırı mal hırsı ve gelecekte yoksul kalma korkusudur.
Cimrilik, sadece malı ve imkânı sakınmak değil; sevgiyi, zamanı, ilgiyi ve bilgiyi de paylaşmaktan kaçınmaktır. Böyle bir huy, kalbi daraltır, toplumu huzursuz kılar.
Peygamber Efendimiz (s.a.v) “Cimrilikten sakının; çünkü cimrilik sizden öncekileri helâk etti” buyurarak bizleri uyarmaktadır.
İmamı Gazali, “serveti ve malı yaratılış gayesinin dışında harcamak israf, bu gaye için harcamaktan kaçınarak elde tutmak cimrilik, yaratılış gayesine uygun olarak harcamaksa cömertliktir” demektedir.
Erzurumlu İbrahim Hakkı hazretleri cömertlik ve cimrilik hususunda:
Malını verirken cömert, sırrını verirken cimri ol!
Malını veren aziz, sırrını veren zelil olur, der.
Cimriliğin zıddı olan cömertlik; elindeki naktî ve aynî imkânları meşru ölçülerde, gönüllü olarak ve karşılık beklemeden başkalarının yararına sunmak, onlara sarf etmektir.
Cömertlik cennete, cimrilikte cehenneme girmeye sebeptir. Cimrilik şeytandan, cömertlik ise Rahman’dandır.
Dinimiz, başta zekât olmak üzere bazı malî harcamalarda bulunmamızı emretmektedir. Akrabaların görülüp gözetilmesi ve çevremizdeki yoksullara imkân ölçüsünde malî yardımda bulunulması da bu emirler arasındadır.
Parası ve malı olduğu halde bir insan bu görevlerini yapmaz ve malını sarf etmekten çekinirse, cimrilik yapmış demektir
“Cimrilerin kalbi katı, sert olur
Cebinden bir kuruş çıksa dert olur
Üç dört lokma yapar tek bir zeytini
Hiç kimseye vermez kendi bitini” sözleri cimriliği güzelce ifade etmektedir.
Aşırı mal hırsı ve cimriliği yüzünden durmadan mal biriktiren ve tükenir endişesi ile hastalıklarında bile harcamayıp, dünyayı kendilerine zindan eden nice cimriler vardır. Hâlbuki mal Allah'ın nimetidir ve bu nimet yerli yerince harcanırsa Allah onu artırır.
Kuranı Kerimde cimrilik konusunda:
“Allah, ...Cimrilik edenleri, başka insanların da cimri olmasını isteyenleri ve Allah’ın kendi kereminden verdiğini saklayanları sevmez.” (Nisâ, 36-37)
De ki: “Eğer Rabbimin bütün rahmet hazinelerine siz sahip olsaydınız, yine de harcamakla tükenir korkusuyla cimrilik ederdiniz. Gerçekten insan çok cimridir.”( İsra -100 ) buyrulmaktadır.
Peygamber Efendimiz (s.a.v) de Hadisi Şeriflerde:
“Cimrilikten sakının! Çünkü cimrilik, sizden öncekileri birbirlerinin kanını dökmeye ve kendilerine haram kılınanları çiğnemeye sevk ederek helâk etti.”
"Allah'ım! Kederden ve üzüntüden, acizlikten, tembellikten, cimrilikten, korkaklıktan, borç yükünden ve insanların kahrından sana sığınırım" buyurur.
Suyu akmaz değirmenin bendi nedir, çarkı nedir?
Cimri olan zenginlerin cingeneden farkı nedir?
Rabbimiz bizleri virane gönüllere girmeye gayret eden; kimsesizlerin kimsesi olmaya çalışan, cömert, paylaşmayı seven ve infakta yarışan kullarından eylesin.
Cumamız mübarek olsun.