Tüm dünyanın merak ve endişeyle beklediği 2022'nin önemli gök olaylarından biri olan güneş tutulması, 25 Ekim 2022 (bugün) gerçekleşecek. Parçalı güneş tutulması, Türkiye saati ile 12:30 ve 15.08 saatleri arasında meydana gelecek. Tutulmanın maksimum seviyeye 13.54'te ulaşacağı ve bu sürede güneş diskinin yüzde 50’sinin örtüleceği öngörülüyor. Müslümanlara 12.30 ila 15.30 saatleri arasında ibadetle meşgul olmaları tavsiye ediliyor.
TUTULMA TÜRKİYE’DEN GÖRÜLECEK Mİ?
Dünya üzerinde tutulma İzlanda, Avrupa, Kuzey – Doğu Afrika, Ortadoğu, Batı Asya, Hindistan ve Batı Çin bölgelerinden izlenebilecek. Türkiye'de de hava durumunun açık olduğu bölgelerde takip edilebilecek.
ÇIPLAK GÖZLE ASLA BAKMAYIN!
Uzmanlar güneş tutulması sırasında güneşe özel koruma olmadan dürbün, teleskop veya çıplak gözle asla bakılmaması gerektiği konusunda uyarıyor. Tutulma sırasında güneşe korumasız veya yeterli koruma olmadan bakılması durumunda gözlerde uzun vadede hasar yaratan etkiler meydana gelme ihtimali var. Güneş tutulmaları veya diğer güneş olayları sırasında güneşi gözlemlemek için özel filtreler kullanılması göz sağlığı açısından büyük önem taşıyor.
Güneş tutulmasını asla dürbünle izlemeyin. Çünkü gözleriniz yeterli şekilde korunmaz. Teleskop veya dürbünle tutulmayı izlemek için de koruyucu gözlüklerde kullanılanlardan çok daha güçlü filtrelere ihtiyaç duyuluyor.
Uzmanlar o saatlerde fazla hareketli olunmamasını, mümkünse kapalı mekanda dua ve ibadetle meşgul olunmasını, dışarıda ol için sakin olmalarını kavgaya gürültüye karışmamalarını öğütlüyor.
HZ. PEYGAMBER (SAV) GÜNEŞ TUTULMASINDA NE YAPARDI?
Kişi ne kadar sevilirse sevilsin hiç kimse için Güneş ve Ay tutulmasının olmayacağını buyuran Sevgili Peygamber Efendimiz (SAV), oğlu İbrahim'in vefatı üzerine güneş tutulması ile ilgili hadis-i şerifinde şöyle buyurmaktadır: “Ay ve güneş Allah’ın varlığını ve kudretini gösteren alametlerdir. Bunlar hiç kimsenin ölümünden veya yaşamasından/doğmasından dolayı tutulmazlar. Ay veya güneş tutulmasını gördüğünüz zaman, açılıncaya kadar namaz kılın, dua edin.” (Buhari, Küsuf, 1, 15).
Hadis-i şeriften anlaşılacağı üzere dünyada güneş ve ay tutulmasının gerçekleşeceği vakit Müslümanlar için ibadette bulunmak en makbulüdür. Peygamber Efendimiz (SAV), ise güneş tutulması olduğu zaman mescitte namaz kılmıştır. (Müslim, Küsuf, 3-5)
Güneş tutulmasıyla ilgili Peygamber Efendimiz (sav) ne diyor? Küsuf namazı merak ediliyor. Küsuf ve husuf kelimeleri güneş ve ay tutulması hakkında birbirinin yerine kullanılmakla birlikte fıkıh ve astronomi literatüründe genellikle Güneş tutulması için Küsûf, Ay tutulması için Husuf kelimesi yaygınlık kazanmıştır.
KÜSUF NAMAZI NEDİR, NE ZAMAN KILINIR?
Küsuf namazı, Güneş tutulmasında kılınmaktadır. Husuf namazı ise Ay tutulması olduğu zaman kılınması gereken bir namaz türüdür. Küsuf, sözlükte karşılığı örtmek, kararmak anlamına gelmektedir. Hadis kaynaklarında, aralarında bazı rivayet farklılıkları bulunmakla birlikte güneş tutulduğu zaman Hz. Peygamber'in (sav) Küsûf namazı kıldırdığını ifade eden çok sayıda hadis mevcuttur.
Bu hadislerde Resûl-i Ekrem'in bu namaz sırasında kıraati uzun tuttuğu, namazı tamamlayınca güneş ışığının tekrar ortaya çıkmasından sonra cemaate hitap ederek, "Ay ve Güneş Allah'ın varlığını ve kudretini gösteren alâmetlerdendir. Bunlar hiç kimsenin ölümünden veya yaşamasından/doğmasından dolayı tutulmaz. Ay veya Güneş tutulmasını gördüğünüz zaman açılıncaya kadar namaz kılın, dua edin" dediği, bazı rivayetlerde ise Allah resulünün bu iki hadiseye şahit olunduğunda tekbir getirilmesi, sadaka verilmesi ve köle âzat edilmesini istediği ifade edilir (Buhârî, "Küsûf", 1, 2, 6, 9, 15, 17, 19; "Bed?ü'l-?al?", 4; "?It?", 3; Müslim, "Küsûf", 1-4, 10, 29; Nesâî, "Küsûf", 10).
KÜSUF NAMAZI KAÇ REKAT?
Küsûf namazı ezan ve kamet okunmaksızın cemaatle ya da tek başına kılınabilir. Ancak fakihlerin çoğunluğuna göre cemaatle kılınması daha faziletlidir. Seferî durumundaki kimseler tarafından da kılınabilen bu namazın vakti güneş tutulmasının başlamasından sona ermesine kadar süren zaman dilimidir. Hanefîler'e, Hanbelîler'e ve İmam Mâlik'ten gelen bir rivayete göre namaz kılmanın mekruh olduğu vakitlerden birine tesadüf etmesi halinde küsûf namazı kılınmaz. Bu durumda namaz yerine tesbih, tehlîl ve istiğfar ile meşgul olunur. İmam Şâfiî ve Ahmed b. Hanbel'den gelen bir rivayete göre ise bu namaz her zaman kılınabilir. İmam Mâlik'ten gelen bir diğer görüşe göre küsûf namazının zeval vaktinden sonra kılınması câiz değildir. Vaktinde kılınamayan küsûf namazı kazâ edilmez.
Namazdan önce gusül abdesti almak, cuma ve bayram namazları gibi camide kılmak, rükû, kıraat ve secdeleri normal zamanlara göre daha uzun tutmak küsûf namazının sünnetlerindedir. Ayrıca güneş tutulması sırasında Allah’ı bolca zikretmek, günahların bağışlanmasını dilemek, tekbir getirmek ve sadaka vermek Hz. Peygamber’in tavsiyeleri arasında yer alır.
Hanefî fakihlerine göre küsûf namazı en az iki rek‘at olup dört veya daha fazla rek‘at olarak da kılınabilir. Her iki veya dört rek‘atta bir selâm verilir. Diğer nâfile namazlarda olduğu gibi her rek‘atta tek rükû ve iki secde yapılır. İmam Mâlik, İmam Şâfiî ve Ahmed b. Hanbel’e göre ise küsûf namazı her rek‘atta uzunca bir sûrenin okunduğu kıyamdan ve rükûdan sonra tekrar aynı şekilde kıyam ve rükû yapılarak iki rek‘at olarak kılınır. Diğer taraftan İbn Rüşd gibi bazı fakihler, bu konuyla ilgili olarak nakledilen rivayetlerin tamamının sahih oluşunu dikkate alarak küsûf namazının bu rivayetlerde yer alan bir şekle uygun olarak kılınmasının yeterli olacağı görüşündedir (Bidâyetü’l-müctehid, I, 179). Rivayetler arası farklılık, Hz. Peygamber’in güneş tutulma süresinin uzunluk ve kısalığına göre kıraat ve rükû sayısını artırdığı ve farklı olaylar vesilesiyle kılınan küsûf namazları arasında bazı farklılıklar bulunabileceği şeklinde telif edilmiştir. Mâlikî ve Şâfiî fakihleriyle Ebû Hanîfe’ye göre küsûf namazında kıraat gizli, Hanefî fakihlerinden İmam Muhammed ve Ebû Yûsuf ile Ahmed b. Hanbel ve İmam Mâlik’ten gelen bir rivayete göre ise açıktan yapılır.
KÜSUF NAMAZI NASIL KILINIR?
1. Rekat: "Niyet ettim Allah rızası için iki rekat Küsûf Namazı namazı kılmaya" şeklinde niyet edilir. "Allahu Ekber" diyerek İftitah Tekbiri alınır ve namaza başlanır. Sübhaneke okunur. Euzü-besmele çekilir. Fatiha Suresini okunur. Kur'an'dan bir sure okunur. Rüku'ya gidilir. Secde'ye gidilir. Doğrularak, tekrar Secde'ye gidilir.
2. Rekat: Ayağa kalkarak Kıyama durulur. Besmele çekilir. Fatiha Suresini okunur. Kur'an'dan bir sure okunur. Rüku'ya gidilir. Secde'ye gidilir. Doğrularak, tekrar Secde'ye gidilir. Oturarak Ettahiyyatü ve Allâhumme salli, Allâhumme Bârik ve Rabbenâ duaları okunur. "Es selâmu aleyküm ve rahmet'ullah" diye sağa ve sola selam vererek namaz tamamlanır.
KÜSUF NAMAZININ HİKMETİ NEDİR?
Küsûf namazına kıyas edilerek sel, deprem, fırtına vb. tabii âfetlerin meydana geldiği zamanlarda bu namaza benzer bir namaz kılmanın müstehap olduğunu da ifade edilir. Nitekim İbn Abbas’ın deprem sırasında bu şekilde bir namaz kıldığı nakledilir. Ancak aralarında İmam Mâlik ve İmam Şâfiî’nin de bulunduğu çoğunluk bu görüşe katılmaz.
Konuyla ilgili rivayetlerden anlaşıldığı kadarıyla güneş ve ay tutulması sırasında namaz, dua ve Allah’ı anma ile meşgul olmak, sırf Hz. Peygamber’in sünnetine uymayı göstermesinin yanı sıra çok seyrek olarak gerçekleşen bu tür olayların insanlar üzerinde meydana getireceği korku ve endişeyi Allah’a sığınmak suretiyle gidermek, bu vesileyle gerçek yaratıcıyı hatırlamak ve O’na şükran duygularını ifade etmek, O’ndan hayırlar talep etmek gibi hikmetler de içermekte.
GÜNEŞ TUTULMASI NEDİR?
Güneş tutulması denilen olayda, Ay yörünge hareketi sırasında dünya ile güneşin arasına girer ve böylece güneş tutulması denilen olay meydana gelir. Tutulmanın gerçekleşmesi için 'ay’ın yeni ay evresi yani dünyada hiç gözükmeyen yüzünün olması gerekir ve dünyaya göre güneş ile yörünge üzerinde çakışması gerekir.
Bir yıl içinde Ay, Dünya çevresinde yaklaşık on iki kez dönmesine rağmen, 'ay'ın yörünge düzlemi ile dünya'nın yörünge düzlemi arasında beş derece kadar bir açı olması sonucu, ay her defasında güneşin tam önünden geçmez ve dolayısıyla bu çakışma seyrek olarak oluşur. Bu yüzden, yılda iki ile beş arasında güneş tutulması gözlemlenir. Bunlardan en çok ikisi tam tutulma olabilir. güneş tutulması dünya üzerinde dar bir koridorda ilerler. Bu yüzden herhangi bir bölge için güneş tutulması çok ender bir olaydır.
